ایکی فرقلی تنقیدچیلیک مئتودو
تایماز اورمولونون یازیسینا بیر باخیش
من تایماز اورمولونون یازیسینی (آقای زارع کهنمویی آدرس شما هم غلط است هم تقلبی) اوخودوم. قلم لری یورولماسین. آمما ایکی چوخ جیددی قونو بو یازیدا ایلگیمی چکدی؛ بو یازیلاری تایماز بئیه یازدیغیم اوچون بو یازیدا مخاطب تایماز بئی دیر.
یازینیزین احساسی و شیددتلی دیلدن ایستفاده ائتمه سی چوخ گؤزه چارپیر. آرامیزدا اولان موباحیثه لرده دوستجا یازیرساق و استدلالا داها چوخ یئر وئریرسک یاخشی اولماز می؟ کهنمویی ایچره ریده بیر ایش صاحیب دیر. بو اینسانین اونلارجا ملاحیظه اولمالیدیر. بو ملاحیظه لره باخمییاراق آزربایجانین و تورک لرین میللی حقوق لاریندان عمومیتده مدافعه ائدیر. بو اینسانی شیدتله قارشیسینا چیخماق اینصافسیزلیق و اوندان اؤنملی اولان ایچریده کی و سیز دئمیشکن ایصلاح طلب اولانلاری قورخوتماق و قاچیرتماق معناسینا گلمز می؟
منیم سیزدن یالنیز بیر ریجادا بولوناجاغام. لوطفن و لوطفن آزربایجان آ چالیشان اینسانلارلا ه سویه چالیشیرلارسا دوستجا دانیشین، دوستجا یازین، دوستجا تنقید ائدین... هامیمیزین گؤرویمیزدیر کی بیر نئچه فعال اینسانیمیزی شیدتلی دیلدن ایستفاده ائتمک له اونلاری قورخودمویالیم و قاچیرمیالیم. دوزون ایسترسز سیزدن داها مدنی داورانمانی گؤزله ییرم. سیزین یازدیغینیز دیله باخین... اینسانی قاچیرتماسا، اوره گین سویودور! نمونه اولاراق بیر ایکی جمله ده یازیم. یازیرسینز کی؛
"شما که سایت های آزربایجانی متعلق به حرکت ملی آزربایجان را آن ور آبی خطاب می کنید با چه رویی از نمایندگان رسمی آزربایجان انتقاد کرده متهم به بی شرفی می کنید" (سیتاتین سونو)
یازینیزین تنقید ائتدیگی قونولار دا چوخ ایلگی چکن قونولار ایدی. من بعضی نمونه لره ایشاره ائدیرکن سیزه او نمونه لر حاقدا بعضی ایضاحلاری دا قیسساجا یازیرام. چون دئیبلر کی عاقیل اینسانا بیر ایشارت ده یئتیر.
1. "آن ور آبی ها" غیرلازیم درجه ده قاباریدیلیب و یازینیزین تنقیدی بؤلومومون ان چوخ فضاسی نی اؤزونه ایختصاص وئریبدیر. حال بوکی او کهنمویی بئین یازیسیندا، ان اؤنمسیز قونو و بیر قیسسا جمله ایله یازینین سونونا باغلانمیبدیر.
آغا کهنمویی بو جمله نی هانکی ملاحیظه اوچون یازمیشدیرسا، اؤنملی دئیر، اونملی اولان سیزین هئچ قونویا علاقه سی اولمویان سؤزو (آن ور آبی ها) بیر یازیدان آلیب چووخ قاباریجی شکیلده اونو گئنیش بیر تنقید موضوسونا چئویرمیسینیز. سیز بو تنقیدده کهنمویی نین فیکرین یوخ، بلکه اؤزون مقصد توتموسونوز و لازیم المویان و تخریبی کارکتری اولان جمله لری آغا کهنمویی حاقیندا یازمیسینیز. تخریبی کاراکتری اولان سؤزلر یازینین دوامیندا گلیرلر.
2. "ترمین های شما غلط است" جمله سی چوخ تحککمی و ایدئولوژیک بیر جمله دیر. حال بو کی ترمین لر گئچن اون ایلده بیزیم آرامیزدا جیددی بیر موباحیثه قونوسو اولموشدور و کمیسه نین فیکیری بو ساحه ده آیهء منزل حئساب اولونمامیشدیر. بلکه هر کس سایقی ایله اؤز فیکرینین ترمین لر حاقیندا یازیر و گونئی آزربایجان ادبیاتی نی و فیکرینی بو یازلار ایله زنگین لشدیریر. بو قونولاردا "باخیش آچی سی" سؤز قونوسودور، غلط یا دوزلوق یوخ، چون کی بیر فیکیر بیرنین آچیسیندان دوز و اوبیرینین آچیسیندان یالنیش حئساب اولابیلیر.
بورا دا گینه ده اؤنملی اولان بو کی "غلط و یا دوز تئرمین لر" آغا کهنمویی نین یازیسیندا سؤز قونوسو دئیر. اورادا تورک خالقینا عاید حاقلاری نئجه اؤنه سورولسون دئیه بیر فیکر آچیلیب و بیر تنقید مئیدانا چیخیب کی چوخ چوخ ده یرلی و حتی دئیه رم جسارتله دولو بیر تنقید دیر. بیر باشقا دئیشله سیزین یازینیزدا عموما کهنمویی بئین یازیسینین مثبت و چون تاثیر ائدیجی یؤنلرین بوش وئریب و سوز قونوسو اولمویان مسئله لر تنقید قونوسونا چئوریلیبدیرلر، باخمییاراق که "ترمین های شما غلط است" جمله سی ده مدرن دئمکراتیک ادبیات آچیسیندان نه مهربان بیر جمله دیر، نه مئتود جهتیدن دوزگون بیر جمله دیر (چون فیکر دونیاسیندا حاقق- باطیل و یا دوز- غلط سؤز قونوس دئیر، دلیل و برهان سؤز قونوسودور) عین حالدا بو جمله نین آشاغیلایجی و اونا باغلی تحقیر ائدیجی بیر کاراکتری واردیر. جمله لریمیزده احتیاطلی اولورساق حرکاتیمیز ایچینده هم ری لیگی (سولیداریته یی) قورویوب یاشادابیله جه ییک. یوخسا گله جک هامیمیزا فنا اولور.
3. "هیچ مجمع علمی به زبان قشقایی ، خلجی و تورکمنی اشاره نشده است . اینها همه شاخه ای از زبان تورکی هستند" (سیتاتین سونو).
بو قونودا یعنی دیللرین حاقیندا دانیشماق، آغا کهنمویی نین یازیسینین سؤز قونوسو دئیر. بورادا دیل قونوسندا گینه تحکمی دیل ایشله تمیسینیز و گویا او دیللرین آدین گتیرمک له "پان آذری (پان آذری سؤزون نه دئمکدیر دئیه ده بیله بیمه دیم) و پان ایرانیست" لره خیدمت ائدیرمیش کیمی جمله نی دوام ائتمیسینیز. گویا سیزین ایضاحاتینیز دیللرین حاقیندا ان سون سؤزلردیرلر. آمما باخاندا گؤرورک کی، تورکمن لر، هم دیل باخیمیدان و هم میللت باخیمیدان موستقیل بیر دیل و موستقیل بیر میللت و هم موستقیل بیر دئول صاحیبی اولان میللت دیر. تورکمن لر اؤزلرین تورک یوخ، تورکمن تانییب و تانیدارلار. تورکمن لر البته کی دیل باخیمیندان تورک دیلی آعیله سیندن حئساب اولونور، آمما آدلاری ترکمن و دیللرینین آدی تورکمنجه دئیلیر تورکجه یوخ. قشقایی و یا خلج آدلانان سؤزلرده ده تورکجه نین ایکی فرقلی لهجه سی سایلیر. بو ایکی ترمین ده (قشقایی و خلج) موباحیثه لی ترمین لردیر و آراشدیرمایا احتیاجی اولان قونولاردیر. البته کی دوزگون ترمینولوژی ایشلتمک چوخ اؤنملی دیر. آمما دوزگون بیر ترمینولوژی ایشله دیلمیرسه ده، دوستجا آیدینلیق گتریمک لازیمدیر. بیرینین یالنیش لیغین آزربایجان فعالاری ایچینده اونون باشینا ورماق دوزگون چیخمیر. بیزیم هامیمیز دوننه قدر اؤز کیملیگیمیز یاخشی تانیمیردیق. ایندی ایسه یاواش یاواش تانیماغا و او قونودا درینلشمه یه طرف گئدریک. من آیدینلیق گترمه نین طرفدارییام. آمما بو یالنیشلیق لاری بیرینین باشینا وورما ایله چوخ چوخ موخالیفیم و ظن ائدیرم کی سیزده بو قونودا منله بیر فیکیرده اولارسینیز.
4. یازیرسیز کی؛ " قومیت ، قوم و اصطلاحات من در آوردی اینچنینی نشانه نگاه از بالا به پایین ملت حاکم به ملت های غیر فارس است" و سونرا بئله دوام ائدیرسیز؛ " اطلاق خلق ترک نیز به ملت آزربایجان که عموماً از طرف دوستان فدرالیست بخصوص آقای شاملی استفاده میشود نیز قطعا صحیح نیست و با این ذهنیت قطعا به جایی نخواهیم رسید." (سیتاتین سونو)
گینه ده گؤردویونوز کیمی بو قونولار آغا کهنمویی نین یازی سینین مسئله سی دئیردیلر. بونا باخمییاراق ترمینولوژی قونوسوندا گینه ده تحککمی دیلنیدن ایستیفاده ائتمیسینیز (قطعا صحیح نیست). بو جمله نین یئرینه بلکه "از نظر من صحیح نیست" سؤزونو ایشلتسه ایدنیز داها دوزگون چیخمازدی می؟
"قوم یا قومیت" اؤزلویونده یالنیش سؤزلر دئیرلر. فارس دیلینده قوم یا قومیت همان "اتنیک یا اتنیسیتیت" دیر. آمما قوم و یا قومیت اوزون زامان فارس دیلینده سیاسی لشدیریلمیش و غیرفارس میللت لره قارشی آشاغیلایجی فورمادا ایستیفاداه اولماغی اوچون او سؤزلرین و یا ترمین لری ایشلتمه سیندن ایمتناع ائدیریک. یوخسا سؤزلر اؤزلویونده یالنیش دئیرلر. بیر میللت ایلک تانیتیمدا بیر اتنیک معناسیندا یاشاماقدادیر. بو اتنیک ین سیاسی ایراده سی هر بیر فورمادا دئولت چیلیک آماجی ایله مئیدانا چیخیرسا، او اتنیک تاریخی سورجده میللت لشمه آشاماسینا گئچمیشدیر. بیر میللت بو ساحه ده نه قدر ایره لییرسه اوقدربیر میللت کیمی استاتوس قازانیر. بوسورج دئولت قورماق و یا دولت- میللت ین برپا ائتمه سی ایله سونا چاتیر. بو ایضاحلاریم، حاشا کی، سیزی ایصلاح ائتمک اوچون دئیر. بلکه یازیلاریمیزدا تحککمی دیلدن اوزاقلاشماق و فیکیر آلانیندا دئمکراتیک ادبیاتا سؤکنمه نین توصیه سینده بولونماق دئمک دیر.
بو جمله نیزده بیر باشقا یالنیش لیغا دا یئر وئرمیسینیز که گویا فئدرالیست لر و ان چوخو من، تورک توپلومونو "خلق" آدلاندیریرم. آمما سیزین بو دئیشینیز منیم ایشله تدیگیم ادبیات حاقدا دیققتلی ایفاده دئیر. من بلکه یوزلرجه یازیدا تورک توپلومونو گونئی آزربایجان دا "تورک میللتی، تورک خالقی، تورک میللیتی، تورک اتنیکی" عنوانلاری ایله تانیتمایا چالیشمیشام. آمما من هئچ زامان گونئی آزربایجان دا بوگون یعنی دئولت برپا اولمادان "آزربایجان میللتی" سؤزن ایشلتمه میشم. چون کو گونئی آزربایجان دا دئولت برپا اولمادان بو تئرمینین (سؤزون) ایشلتمه سین نظری یؤدن و عملی ساحه ده چوخ گئنیش یالنیشلیق لارا یول وئرن بیر ترمین گؤرورم و حتی بو ترمین آزربایجان توپلوموندا ایرقیچیلیغا شرایط یارالتماسین دوشونورم. بو قونونو چوخدان بری بیر نئچه یازیدا ایضاح ائتمیشم. او یازیلارین ایکی سینی آشاغیدا سیزه تانیتدیرماق ایستیرم. لوطفا اونلارا باخین بلکه فایدالی اولدو. بو یازیلاردا دقیقا دانیشدیغیمیز سوالا جاواب وریلیر.
تورک میللتی یا آزربایجان میللتی؛ هانکی سی، نه زامان ایشلنمه لیدیر؟
http://shameli.blogg.se/2013/april/entry-2-3-4.html
و
آزربایجان تورکلرین وطني دیر یوخسا آزربایجانلی لارین؟
http://shameli.blogg.se/2012/july/entry-166937100.html
من بورادا یالنیز بعضی نمونه لری گوسترمه یه چالیشدیم. بو چالیشمام یالنیز و یالنیز سیزی بیر ده یرلی اینسان بیلدیمه گؤره، قارداشجاسینا اویاریدا بولوندوم. دوستلوقلاریمیزی اویقون دیل و ادبیاتی ایستفاده ائتمه یمیزله ساغلایریق و علاقه لریمیزی بو واسیطه ایله درینله دیریک. گونئی آزربایجانین چوخ درین یارالاری و چوخ گئنش پروبلئم لری واردیر. بو دردله ره درمان و او پروبلئم له ره چؤزوم تاپمالییق.
سون سؤز
بیز بیر- بیریمیزله قارداش جا دانیشمالییق. بو اسیر میللتیمیزه نه سایی دا چالیشان وار کی، بیز اونلاری دا اؤز داورانیش لاریمیزلا حرکت دن قاچیرداق؟ بیز هر بیر آزربایجانا چالیشانی، آز و یا چوخ چالیشان و یا هر بیر سویه ده چالیشیرسا، گؤز به به یی کیمی قورومالییق. بو او دئمک دئیر کی بیز بیر-بیریمیزه تنقید ائتمه مه لییک. اصلا و ابدا! بیز هر زامان دئمکراتیک تنقیدچیلیگی حرکاتیمیز ایچینده جانلی (زنده) ساخلامالییق و دینامیک بیر فورمادا تنقیدچیلیگی یاشاتمالییق. آمما تنقیدچیلیگیمیز اهانت ائتمه دن، آشاغیلامادان، تخریبات آپارمامادان، فیکیر فرقلیک لرین گؤسته رمه لییک. گونئی آزربایجان آکتیویستلرینه تنقید ائدن ده احتیاطلی و داها قارداش یانا تنقید ائتمه لییک، آمما سؤزوموزو مودرن و صمیمی دیلده دئمه لییک.
بوردادا بیر باشقا جیددی مسئله وار. اودا بودور کی، دئمکراتیک تنقیدچیلیک، صمیمیت له تنقیدچیلیک بیزین فعالارین سیراسیندا، هم ایفراتچی کسیمی و هم ده آزربایجانچی آدینا ایران دئولت آداملارینین داورانیشین (رفتارین) آیدینلاشدیریریق و مودرن و دئمکراتیک داورانیشیمیز و تنقیدچیلیگیمیز بیر محک کیمی دوزگون چالیشانلارلا مشکوک حرکتلی اینسانلاری بیر بیرندن آیریتما دورومانا گله بیلیریک و بو بیزیم حرکات اوچون اؤلوم- دیریم دآواسی دیر.
ائله بونا گؤره ده حرکاتیمیزین جیددی اینسانلارینا ریجا ائدیره م کی تورکجه و یا فارسجا یازاندا مسئله لرله صمیمی جه و مودرن دیلدن ایستیفاده ائدسینلر.
2015/08/03
