تورک میللی- دئمکراتیک حرکاتی نین بعضی مسئله لری حاقدا

سوآلو جاواب

یونس شاملی

1. ایران دا یاشایان تورک میللتی یندن و یا تورک خالقین دان نه آنلایشیز واردیر؟

ایران دا یاشایان تورک لر، هویتینه آیدینلاشماق و میلت لشمه پروسئسین گئچیرمکده دیرلر و 1385 خرداد قیامی میلتیمیزین سیاسی لشمه سی نین گؤسته ریشی ایدی. بونا گؤره تورک لر بوگون ایراندا بیر میللت موقعین داشییرلار. بو میللت فرقلی استاتوسلا (وطنی اولان و وطنی اولمویان) فرقلی جغرافیادا یاشاییرلار.

بیر:گونئی آزربایجان، اووشار یوردو (خوراساندا)، قشقایی یوردو، او بؤلگه لرده یاشایان تورکلرین آنا وطنی دیر. بو بؤلگه لرده، تورک میللتی اؤز مقدراتی نی تعیین ائتمک حاقینا مالیک اولماغینا و خالق اؤزو اؤز بؤلگه سین ایداره ائتمک حاقینا رغمن، آزربایجان دا بیر مدرن دئولت یارادیلماسی ان اوستون آماج  اولاراق، اووشار (خراسان) یوردو و قشقایی یوردو فارسیستان نین اراضی سینده یئرلشمه سی اوچون، ان آزی او خالقین اؤزون ایداره ائتمک و بیر آتونومی یارالتماق حاقینا مالیک اولمالی دیرلار.

ایکی: تئهران متروپولو بیر نئچه دیللی بؤلگه دیر. بو بؤلگه نین چوخونلوغو تورکلر و فارس لاردان تشکیل ائدیلیر و البته ایران دا یاشییان باشقا خالقلاردا بو شهرده اوزون زاماندان بری یاشاییرلار. بونا گؤره بؤیوک تئهران (متروپولو) دموقرافیک باخیمدان اؤزل اولدوغونا گؤره، بیر اؤزل رئژیم اساسیندا ایداره اولمالی دیر. بو شهرین ایداره سینده اتنیک جمعیت لرین سایی سی و ائشیت بیر شرایط ده، آزاد سئچیم اساسیندا شهرین دئولت اورقانلارین برپا اولمالیدیر.

 

اوچ: فارسیستان و یا غیرتورک بؤلگه لرده سپه لنمیش فورمادا یاشایان تورکلر ده میللی آزینلیق کیمی یاشاملارینا دوام ائتملی و بو اساسدا وطن داش حاقلاریندان مودافعه ائتملی دیرلر. عین حالدا سپه لنمیش فورمادا یاشایان تورکلر گله جک گونئی آزربایجان دولتی نین و اووشار ایله قشقایی آتونومولارینا دییاسپورا رولون اوینویاجاقدیرلار.

 

2. گونئی آزربایجان هارادایر؟

گونئی آزربایجان بوگون ایرانین سیاسی جغرافیاسی نین گوزئی باتی سیندا یئرلشیر. گونئی آزربایجان تورکلرین آنا وطن دیر. آزربایجاندا البته تورکلردن سونرا، باشقا خالقلاردا (فارس، کورد، گیلک، ارمنی و...) یاشاییرلار.

 

آزربایجانین مدرن دئولتی گونئی آزربایجان و یا اتنیک آزربایجاندا برپا اولمالیدیر. ائتنیک آزربایجان و یا آزربایجان هارادیر دئیه، عمومیتله بئله جاوابلاماق اولور؛

"آزربايجان جنوبي و يا آزربايجان اتنيك سرزميني در محدوده جغرافيايي كشور ايران است كه از نظر تاريخي مسكن اقوام ترك بوده و اكنون نيز اكثريت ساكنين آنرا ملت ترك تشكيل ميدهد. آزربايجان جنوبي، منطقه ملي ترك نشين در شمال غرب ايران است. اين سرزمين به طور مشخص شامل كليه مناطق ترك نشين شمال غربي ايران در آغاز قرن بيستم و يا مناطق ترك نشين استانهاي سيزده گانه فعلي آزربايجان شرقي، آزربايجان غربي، اردبيل، زنجان، قزوين، همدان، مركزي، گيلان، كردستان، تهران، قم و كرمانشاهان و استان جديدالتاسيس البرز، به انضمام مناطق ترك نشين متروپل تهران و همه قلمرو خلجستان اتنيك ميباشد. مجموعه اين نواحي يك واحد ارضي بوده و داراي يك هويت ارضي است. بويژه سه استان همدان، قزوين و مركزي كه آينده نواحي ترك نشين و آزربايجاني واقع شده به ترتيب در پنج استان كردستان-كرمانشاه، تهران، البرز و قم مستقيما به آينده آنها وابسته است، جزء لاينفك آزربايجان اتنيك، تاريخي و سياسي اند." مئهران بهاری

 

3. تورکجه میزده آزربایجان سؤزونو "ز" حرفی ایله یازمالییق یا "ذ" حرفی ایله؟

تورک دیلی یازی قوراللاری بیرینجی و ایکینجی تورک دیلی اورتوقرافی سیمیناری نین آلدیغی قرارلارا گؤره تورکجه میزین عرب کؤکلو الیفباسی ندا (z) حرفی، "ز" فورموندا یازیلیر و "ذ، ظ، ض" فورموندا یازیلمامالی دیر.

آزربایجان سؤزو خالقیمیزین آنا وطنی اولاراق عرب کؤکلو الیفبادا یازیلان تورکجه میزده "ز" ایله یازیلمالی دیر، "ذ" ایله یوخ. بو آیرینتی هم اورتوقرافی سیمینارینین قرارلارینا سایقی دویماق و هم ده آزربایجان سؤزونون فارس دیلنده یازیلیش فورماسیندان آیرینتی فومادا یازیلماسی گؤسترمکده دیر. ادبیات ساحه سینده تورک سؤزلرین آیرینتی سی هر بیر باشقا ساحه کیمی تورکلرین فارسلاشما پروسئسیندان آیرینتیلاشماسینا بیرطرفدن و میللتله شمه سینه بیر باشقا طرفدن کمک ائدیر.

http://www.achiq.org/pitikler/ortoqrafi.pdf

 

4. آزربایجان میللتی یوخسا تورک میللتی؟

آزربایجانلی: جغرافیا منسوبیتی دیر. آزربایجانلی دئدیگین آزربایجانین اراضی سینده یاشییان انسان دیر. آزربایجان اراضی سینده یالنیز تورک لر یاشامیرلار، اورادا فارسلار، کوردلر، گیلک لر، ارمنی لر و...) یاشاییرلار. بونا گؤره آزربایجانلی دئدیگین تورک آنلامین دا گلمه مه لی دیر. بو آنلایش آزربایجان دا برپا اولونان دئولتچیلیگه گئنیش پروبلئم لر یارادیر. گله جک ده آزربایجانلی و ان دوزو گونئی آزربایجانلی، گونئی آزربایجان دئولتی نین وطن داشی دئمک دیر، بوندان باشقا معناسی یوخدو. آزربایجان میللی هویت معناسیندا دئیر و آزربایجانجا (گوزئی ده یالنشجا قویولان دیل آدی) آدیندا دا بیر دیل یوخدور.

تورک: میللی هویتیمیزین آدی "تورک" و میللی دیلیمیزین آدی ایسه "تورک" دور. ایراندا حاکیم اولان ائکسترم میلتچیلیگه دایانان فارس دئولتی "تورک"هویتین و تورک خالق نین دیلی "تورکجه" نی محو ائتمه آماجی ایله سیاست یورودور، آزربایجانی محو ائتمک اوچون یوخ. بو دئولت آزربایجانی فارس لاشدیرسا نئجه کی همدانی و قزوینی فارسلاشدیردیلار، آزربایجان اونلارین قازاندیغی توپلاقلار اولاجاقدیر. ایندیه قدر ده تاریخی آزربایجان دان فارسلاشمیش بؤلگه لری، فارس دئولتچیلیگی نین خیدمتینده دیرلر. و فارسلاشدیرما پروسئسی فارسستان سینیرلاریندا چوخ سرعتله ایلرله مه ده دیر.

 

بونا گؤره "گونئی آزربایجان میللتی" قاورامین گونئی آزربایجان دئولت چیلیگی برپا اولونمادان اؤنجه چوخ یالنیش، آنتی دئمکراتیک و تورک خالقی نین چیخارلارینا قارشی بیر قاورام دیر. چون کی بو قاورامدا آزربایجان و تورک ماهیت باخیمدان ائشیت (برابر، عین هم) سایلیر. حال بو کی هئچ ده بئله دئیر. بلکه آزربایجان بیر جغرافی اولاراق اورادا تورکلر و باشقا خالقلاردا یاشاییرلار. بو مسئله یه دیققت اولونماسا تورکیه ده کی کورد مسئله سی کیمی، گونئی آزربایجانین گله جک دئولتتین جیددی سورون لارلا قارشی قارشی قویاجاقدیر و گله جک گونئی آزربایجان دئولتی نین باشین چوخ گئنیش بحرانلارا سوخاجاقدیر.

 

5. تورک خالقی نین میللی– دئمکراتیک حرکاتی و آزربایجانین مودرن دئولتیچیلگی نه دئمکدیر؟

ایران دا یاشایان تورک خالقی نین میللی دئمکراتیک حرکاتی، او خالقین سیاسی قوه سین تمثیل ائدیر. آیری دئیش له تورک میللی دئمکراتیک حرکاتی، تورک خالقی نین سیاسی قوه سی دیر. بو قوه گونئی آزربایجاندا تورک دئولت چیلیگین قورماق آماجی ایله حرکت ائتمه مه لی دیر. بلکه خالقیمیزین بو سیاسی و دئمکراتیک قوه سی "آزربایجان دا مدرن دئولت چیلیگی" قورماق آماجی ایله حرکت ائتملی دیر. آیری دئیش له، میللی دئمکراتیک حرکات تورک خالقینین سیاسی قوه سی دیر، گونئی آزربایجاندا دئمکراتیک بیر قوروم و یا دئولت یارانیرسا، آزربایجانلی لارین دئولتی اولمالی دیر، تورکلرین یوخ. چون کی آزربایجان دا تورکلر و غیر تورکلر یاشاییرلار. بونا گؤره تورک میللی دئمکراتیک حرکاتی، آزربایجان دا مدرن دئولت (غیر ائتنیک و یا نئچه اتنیکلی) دئولت یاراتمالی دیر. باخمییاراق کی تورکلر آزربایجانین چوخونلوغودورلار و حقوق ساحیه سینده چوخونلو کیمی حقوق صاحبی اولاجاقدیرلار.

 

6. اوزون وادیلی و قیسسا وادیلی ایستک لر نه لردیر؟

تورک خالقی نین میللی دئمکراتیک حرکاتی بیر سیاسی حرکت اولاراق ایکی ساحه ده چالیشمالی دیر. اوزون وادیلی، و قیسسا وادیلی ساحه لرده. یازیلان متن ده یالنیز اوزون وادیلی ایستک لر مئیدانا قویولور و قیسسا وادیلی ایستک لردن هئچ بیر سؤز مئیدانا گلمیر.

البته کی تورک خالقینین میللی دئمکراتیک حرکاتی نین اوزون وادیلی ایستک و آماجی گونئی آزربایجاندا مدرن دئولت چیلیک برپا ائتمک دیر. آمما اورا قدر قیسسا مودتلی ایستراتئژی و تاکتیکلری اونودمامالییق. قیسسا وادیلی ایستکلردن تورک دیلی نین ایران دا رسمیت تاپماسی، تورک میللتین حضورو رسمی فورمادا قبول اولونماسی، تورک دیلینده تحصیل آلینماسی سیستمی نین برپا اولماسی و یا تورک دیلینده رادیو و تلویزیا وئریلیشلری اولماسی قیسسا وادیلی ایستکلردیرلر کی اوزون وادیلی ایستک لر بو اساسلارا دایاناراق الده ائدیلمه لی دیر.

20120806

 




Namn:
Kom ihåg mig?

E-postadress: (publiceras ej)

URL/Bloggadress:

Kommentar:

RSS 2.0