بی بی سی نین پرگار پروقیرامیندان سونرا گینه ده فئدرالیزیم - ایستیقلالیت قونوسونا بیر دؤنوش

 یونس شاملی 

بی بی سی نین پرگار پروقیرامیندا آزربایجان هویت طلب لیک حاقیندا دانیشیلان سونرا، فرقلی آچیلاردان موباحیثه دوام ائدیر. آشاغیدا گلن ایلک یازی، اورمیه ده ن امین بئی اورمولونون فیکیرلریدیر. بو یازیدا امین بئی بعضی سوآلاری منه ایله تمیشدیر (وئرمیشدیر). ایکینجی یازی منیم او سوآل لارا جاواب اولاراق فئدرالیزیم/ایستقلالیت گونئی آزربایجان دا کی سیاسی نظریه لر آراسیندا هاردا دورماسین باشقا بیر یؤندن اله آنلینیبدیر.

آشاغی دا بو ایکی یازینی اوخورسونوز؛

:امین اورمولو

سون گونلرده فورصت اولدو بی بی سی نین هویت طلبی ایله ایلگیلی پروقرامینا باخابیلدیم. اؤنجه لیک له بو پروقرامین فایدالی اولدوغونو دوشونورم نییه کی سونوندا ایران توپلومونا آزربایجانین گئرچکلری نین بیر قیسمتینی یانسیتدی. هم سیمین خانیم و هم ده صالح بی گؤزل چیخیش ائتدیلر حال بوکی اوچونجو قوناق چوخ گوجلو بیر آدام دئییلدی و تقریبا پروقرامدا کؤلگه ده قالدی. 

ایستیقلالییت دوشونجه سینی نه قدر بوگونکی گئرچکلریمیزدن اوزاق اولدوغونو قاباقجالار چوخ دانیشمیشیق. ذاتا هر آزربایجانلی تورک، ایچینده ایستیقلال و باغیمیسیزلیغی بئجردیر و سیز و من ده بوندان مستثنی دئییلیک آما گؤزل گؤزل دانیشماقلا گئرچک سیاست و اونون چتینلیکلری فرقلی بیر مسئله دیر. تاسوفله صالح بئی و یولداشلاری (سیاسی جهتدن ایندیدن آزربایجانین ایستیقلالینا دوشونن لر) آزربایجانین جیددی مسئله لرینه جواب وئرمیرلر و حتی دانیشمیرلار.

یونوس بئی، سیزجه بوگون بیزباغیمسیز آزربایجانین سرحدلرینی قورویوب امنیتینی تامین ائده بیلریک می؟
باغیمیسیز آزربایجانی اکونومی آچیسیندان یؤنته بیله جه ییک می؟
یئنی نسلی اجتماعی، ائییتیم، ساغلیق، ایش و ... جهتیندن تامین ائده بیله جه ییک می؟
باغیمسیز آزربایجان دا منطقه چی لیک و طایفاچیلیق ( تبریزچی لیک، اورمیه چی لیک، اردبیل چی لیک و....) تمایوللارینی نئجه دوزگون مدیریت ائده جه ییک؟ بونلار گئرچکلردیرلر. آمما ایندی اورتاق دوشمانیمیز اولدوغو اوچون چوخ گؤزه گلمیر. و اونلارجا بئله اساسی سوآل لار وئره بیلیریک.

آمما بو پروقیرام اؤز نوعوندا سیزین و آزربایجانین ایچینده بیرچوخ اینسانین ایستدیگی دموکراتیک، متعادل میللی فعالیت، اؤز مقدراتینی تعیین ائتمه رسمیته تانیان بیر فدرالیسم جبهه سینی تقویت ائلیردی. منجه بیز بو دورومدان فایدالانمالی ییق.

یونس شاملی:

بی بی سی نین پرگار پروقیرامیندا "هویت طلب لیق لا ایلگیلی" فیکیرلرینیزله راضی یام. بو پروقیرام بیرطرفدن گونئی آزربایجان دا گئدن میللی- دئمکراتیک حرکات آچی سیندان و بیر باشقا طرفدن تورک خالقی نین ایستک لری، ایکی فرقلی دوشونجه (فئدرالیزم و استقلالییت) آچیسین دان، فارس و یا غیرتورک اجتماعیاتینا داشیماسی یؤنده ن فایدالی بیر پروقیرام ایدی.

البته کی بیر سیاسی حرکاتین طالعی بیر و یا نئچه تیلویزیا پروقیرامی ایله تعیین اولونماز. آمما بو طورلو پروقیرملار ایستر- اسیته مز او حرکاتین گئدیشاتینا مثبت تاثیر ائدیر. بو پروقیراملارین سایسی نین آرتماسی، البته کی بیزیم خالقیمیز اوچون اؤنملی و تاثیر ائدیجی دیر.

پرگار پروقیرامی "هویت طلب لیق لا ایلگیلی" تورک خالقینا، گونئی آزربایجان دا و عموم ایران دا، تورک لره ایکی دوشونجه، ایکی یول، ایکی ایستراتئژی دن سؤز آچدی.

بیرینجی سی؛ ایران دا چوخ میللت لی لیک اساسیندا فئدراتیو و دئموکراتیک بیر جمهوریت ین قورولماسی یولو ایدی. او فئدرالیزم ده گونئی آزربایجان دا یاشایان اینسان لار و یا وطن داشلار، او بؤلگه نین ایداره اتئمه حاقینا مالک اولمالیدیرلار. نئجه کی باشقا خالق لار (کورد، بلوچ، عرب، لر و...)، و او جمله ده فارس خالقی دا آدین چکدیم شیوه ده اؤز بؤلگه لرینین (فارس یا فارسستان) ایداره ائتمه حاقینا مالیک اولمالیدیرلار.

ایکینجی سی؛ گونئی آزربایجان ایران دان آیریلیب اؤز ایستیقلالیتی الده ائتمه مفکوره سی ایدی.

سوآل بودور کی، بو ایکی دوشونجه نین،  ایکی ایستراتئژی نین و ایکی یولون،

بیر- بوگونکو گونئی آزربایجانین گرچک لرین گؤره ره ک،

ایکی- تورک- آزربایجانین میللی- دئمکراتیک حرکاتین حقیقت لری (سیاسی گوجو و...) ایله تانیش اولاراق،

اوچ- ایرانین دئولت و کامواویون دا (افکار عمومی سینده) اولان سیاست و فیکیری نظره آلاراق

دؤرد- بین الخالق و اورتادوغودان موجود اولان شرایطی گؤره رک

هانکی سی بوگون گونئی آزربایجان و ایران دا یاشایان تورک خالقینین دئموکراتیک حاقلارینی الده ائتمک اوچون اویقون و اولوملو بیر یول و یا بیر ایستراتئژی دیر؟

1- ایستیقلالیت گونئی آزربایجانا ایقون بیر طلب دیر می؟

تاسفله، قئید ائتملییم کی، بوگون تورک- آزربایجان فعاللاری آراسیندا حیسسییاتا، عصبییته  و حتی ایفراط چی دیله دایاناراق یولا چیخانلار آز دئیرلر. آمما میلیونلار تورک اینسانی بوگون گونئی آزربایجان دا و حتی ایرانین باشقا بؤلگه لرینده یاشایان تورک لر، میللی و مدنی حاقلارینی الده ائتمک اوچون اه ن آز خرجلی (هزینه لی) یولو ترجیع ائدیرلر و میللتیمیزین اسارت دن قورتولوشو اوچون اه ن اویقون یوللاری سئچمه یه چالیشیرلار. دئموکراتیک و چوخ میللت لی بیر فئدراتیو جمهوریت ایسته یی بوگون، هم مادی و هم معنوی جهت دن بیزیم میللتین دورومو ایله اویقون دور.  ایستیقلالیت شعاری بوگون هم بیزیم خالقین حرکاتینین یولون اوزالدیر و هم ده میللتیمیزین بوگونکو دوروموندا اونا داها آرتیق و لازیم اولمویان مادی ومعنوی ضررلر وئریر. بو سؤزومون معناسی ایستیقلالیت له بیر مفکوره اولاراق ضد اولماق دئیر. بیزیم فعالاریمیز و اؤنده گئدنلریمیز، ایستیقلالیت یولون گئدن میللت لردن اؤیره نمه یه چالیشیب، اونلاردان تجربه و درس آلمالی دیرلار. آزربایجان جمهوریتی (قوزئی ده) چوخ گؤزل بیر اؤرنک دیر. قوزئی ده، اوزون سوییئت بیرلیگی دئورینده ایستیقلالیت سؤز قونوسو دئیردی. حتتا سوییئتین داغیلماسی عرفه سینده بئله ایستیقلالیت سؤزقونوسو دئیردی. خالقمیزین قوزئی ده کی بؤلومو، 1918جی ایلده کی ایستقلالیتی ایتیره ندن سونرا، 70 ایلدن آرتیق بیرغیردئموکراتیک و سؤمورگه چی فدراتیو سیستیمی ایله ایداره اولدو. بو 70 کسور ایلده خالقمیزین بیر پارچاسی اورادا چکدیگی چتینلیک لرینه باخمییاراق، آزربایجان رئسپوبلیکاسینی یاشاتدی و او عرفه ده هر طرفلی دئولت اورقانلاری، ائکونومی، مئدیا، صنعت و سایره ساحه لرده هم بیر وارلیق کیمی و هم گئنیش سیاسی تجربه یه دایاناراق، سوییئت ین داغیلماق عرفه سینده و باشقا جمهوریت لرین ایستیقلالیت شعارلاری ایله برابر، مئیدان حرکاتیندا، ایستیقلالیت شعارینا یاخینلاشدی و او زامانین قوشوللاری، سوییئتین ایچری و بین الخالق چتینلیک لری ایله برابر، قیسسا بیر زاماندا قوزئی آزربایجانی ایستیقلالییته سورکله دی و ایستقلالیت شعاری سون گونلرده مئیدانا چیخدی. بیر میللتین ایستیقلالییتی شعار وئرمک له الده اولونماز. گؤنئی آزربایجانین دورومو بوگون، هئچ بیر آچی دان، ایستقلالیت شعاری وئرمه یه ایقون دئیر. نه خالقمیزین حاضیرلیغی، نه حرکاتیمیزین گلیشمه سی و نه ایران دئولتینده بؤحران و نه بین الخالق اورقانلارین ایستیقلالییته قارشی اولمالاری و... ایستیقلالیت شعارینا قارشیدیرلار.

یازینیزدا وئردینیز سوآللار (امنیتی جهت دن، ائکونومی باخیمدان، سوسیال، ساغلیق و ائتیم آچی سیندان و...) چوخ جیددی سوآلار و گونئی آزربایجان دا میللتیمیزی آغیرچتینلیک له قارشی قارشی قویان سورونلاردیر. بو سوآلار بیزیم اینسانلاریمیزی آزربایجان دا ماراقلاندیریر. هر کس اؤزونی بو سوالار قارشیسیندا جاوابسیز تاپابیلیر و هر بیر جاوابسیز سوآل ایله، میللی- دئموکراتیک حرکاتیمیز ضعیفله ییر. قیسسا جا دئسم، بیزیم حرکاتیمیزین دورومو بوگون، ایستیقلالییت شعارینی نظره آلیرساق، سیاسی تشکیلات باخیمیندان، سیویل قوروملار یؤنوندن، سیاسی فیکر گلیشمه آچی سیندان، لازیمی سویه ده سیاسی گوجه مالیک اولماق جهتیدن، بیر میللت اولاراق خالقیمیز آراسیندا میللی دیل و کولتور گلیشمه سیندن و حتتا بؤلگه سل و بین الخالق گوجلر باخیش آچی سیندان چوخلو آخساقلیقلارلا قارشی قارشیا دورور. باشقا دئیش له، بوگون بیز (تورک لر) نه بیر میللت اولاراق (تورک میللتی) و نه بیر میللی- دئمکراتیک حرکات اولاراق بیر دئولت (نه فدرال و نه ده موستقیل) برپا ائتمه شرایطینده دئیریک. چون کو ائله بیر دئولتین (فدرال و یا مستقیل) قورولما گوجونه مالیک دئیریک.

یوخاریدا قئید ائتدییم موجود شرایط و گونئی آزربایجان دا میللی- دئمکراتیک حرکات دئولت قورما گوجونه مالیک اولمامادیغینی نظره آلیرساق، باشقا بیر سوآل مئیدانا چیخیر. اودا بو کی، اگر گونئی آزربایجان دا شرایط فئدرال یا موستقیل بیر دئولتین برپا اولماسینا اویقون دئیر، فئدرالیزم و ایستیقلالیت شعارلارینین وئریلمه سینین نه معناسی واردیر؟ بو آچیدان فعالاریمیز طرفیندن دئولتچیلیک طلب ائتمک پارادوکسال بیر گلیشمیه اویقون گلیر. آمما منجه سیاسی طلبین اولماسی بیزیم میللتین اؤنجولری طرفیندن بیر گرک دیر و وئرلن سیاسی شعارلار  پارادوکسال بیر گلیشمه نی گؤسترمیر. آمما هر کیمسیه بیر ایکی جیددی سوآل یارالدیر. نه اوچون تورک- آزربایجان میللی دئمکراتیک حرکاتی بو ضعیف دوروموندا سیاسی طلبده (دئولتچیلیک) بولونور؟ اگرسه هر بیر اسیر میللتین قورتولوشو اوچون سیاسی طلب دوغال بیر حاق کیمی میئدانا قویولمالیدیر، اوندا هانکی سیاسی طلب (فئدرالیزیم یا ایستیقلالیت) بیزیم حرکاتیمیز بوگونکو شرایطی ایله ایقون بیر طلب دیر؟

2- نه اوچون بوگون فئدرالیزمی میللی حرکاتین فیکیر پروفیلی کیمی تانیت مالییق، ایستقلالیتی یوخ؟

یوخاریدا قئید ائتدیم شرایط، و گونئی آزربایجان دا گئدن سیاسی حرکاتین دئولت قورما دوروموندا اولماماسینا باخمییاراق، چوخ دان بری فئدرالیزم سؤزو، فئدرالیزم طلبی، و البته کی بیزیم ایسته دیمیز فئدرالیزیم فورماسی مئیدانا قویولموشدور و بیزیم قلم صاحیب لری طرفیندن تورک خالقی نین اؤز مقدراتینی تعیین ائتمه یه اویقون بیر فئدرال فورماسی اینجه لنمیشدیر. نه اوچون اوزون زامان دان بری فئدرالیزم طلبی و او حاقیندا یازیشمالار دوام ائتمیشدیر؟

ایستیقلاچیلار فئدرالچیلارا تنقیدجه یاناشاندا، نه اوچون ایستیقلالی یوخ فئدرالیزمی سئچیرسیز، دئیرلر. گویا  "فئدرالیزم" و "ایستیقلالیت" بشقاب دا بیزه تقدیم اولور و بیز او شرایط ده فئدرالیزمی سئچیریک!! البته کی بئله دوشونورسک، فئدرال سئچیمی گؤلونج گلیر. آمما گرچکچی اولورساق بیلمه لییک کی کیمسه "فئدرالیسم" و یا "ایستیقلالیتی" بشقابا قویوب بیزه تقدیم ائتمیر؟ حتی بیزه آنا دیلی حاقیندان ایستفاده ائتمه یه بئله ایمکان وئرمیرلر. بو طورلو طلب لرین (فئدرالیسم و یا ایستیقلال) هر بیرینی الده ائتمک اوچون اوزون زامان، چوخ گئنیش موباریزه و بین الخالق قوره لرینین اولوملو باخیشی اه ن اؤنملی رولو اوینورلار. میللتیمیز اؤز طالعی نی تعیین ائتمک حاقی،  وئریلمه لی دئیر، آلینمالی دیر. بو حق الده ائتمک اوچون اوزون دیرنیش، گئنیش مجادیله، چوخلو ایتگی، اینسانلاریمیزین درین اوزونتولری، سوسیال، ائکونومیک و سیاسی باخیمدان آغیرلیق لار و حتی چوخلاریندا سارسیلمالار اولمادان بیر میللت اؤز آماجینا واراماز. سئچدیمیز یول دؤزوم طلب ائدیر. دیرنیش ایسته ییر، چتین لیک لره دؤزوم طلب ائدیر. قیزلاریمیزی/ اوغولاریمیزی زیندان، ایشکنجه و حتی اؤلوم گؤزله ییر. باخین کی اؤز مقدراتینی تعیین ائمه یه مجادیله وئرن میللت لر نه ظولوملرله قارشیلاشمیشدیرلار؟ ائله بو ده یرلی تجربه لر بوگون بیزیم یول سئچیمه میزده ائتگیسی اولمالیدیر. سوآل بودور کی، نه اوچون گونئی آزربایجانین بو گونکو شرایط ینده فئدرالیزمی حرکاتیمیزا بیرسیاسی طلب پروفیلی کیمی تانیتدیرمانی ایقون گؤرورم، آمما ایستیقلالیتی یوخ؟

یوخاریداکی سوالین جاوابی نی آشاغیداکی اوچ بندده قئید ائدیرم؛

بیر: بیرعصره (100 ایله) یاخین دیر کی "ایران بوتوولویو" پروپاقانداسی ایران کامواویوندا، حتی تورک توپلوموندا (گونئی آزربایجان و عمومیتله ایران دا یاشایان تورکلر آراسیندا) گئنیش واسیطه ایله یایلمیش و کؤک سالمیشدیر. بو پروپاقاندا بیزیم حرکاتیمیزلا چوخ درین علاقه سی واردیر. بیزیم سیاسی اینسالاریمیز و تشکیلاتلاریمیز بو مسئله ایله نئجه یاناشمالیدیرلار؟ رئآکسیا فورماسیندا، یا آکسیا فورماسیندا؟ میللی- دئمکراتیک حرکاتیمیز هانکی شیوه ایله 100 ایللیک بیر کؤک سالمیش انگل دن (مانع دن) آشیب، گئچمه لی دیر؟

حرکاتیمیزین قئید ائتدییم ضعیف دوروموندا، ایستیقلالیت شعاری، حرکاتیمیزا قابا بیر انگل یارادیر. ایستیقلالیت شعاری حرکاتیمیزین ایلکین آشامالاریندا "اؤلکه بوتوولویونه" قارشی دورماق اوچون، عمومیتله ایران کامواویون و گونئی آزربایجاندا بیر گئنیش بؤلومون عمومی افکاری ضدیت موقعینه سوروکله ییر و غیرلازیم چلیشگیه چکیر و دئمکراتیک میللی حاقلارین یایلماسینا جیددی انگل تؤره دیر. باشقا طرفدن ایستیقلالیت شعاری ایرانین دولت اورقانلاریندا دا چوخ آغیر و داها باسقینا دایانان سیاستین آپارماسینا شرایط یارالدیر. ایستیقلالیت شعاری بیر باشقا یؤندن، یعنی میللی آیدینلیغی الده ائدن اینسانلاریمیزین فعالیتینه جیددی پروبئلم تؤره دیر. ایستیقلالیت شعاری آلتیندا فعالاریمیزدان کیمسه اؤز فیکیریندن مدافعه ائتمه ایمکانی تاپابیلمیر و یا میللی حقوقلاری الده ائتمک اوچون اویقون بیر شرایط یارادابیلمیر. بوگون گونئی آزربایجان دا ایستیقلالیته اینانان فعالاریمیزا، توپلومدا، اؤلکه بوتؤولویو مفکوره سی کامواویوندا، آچیقجاسینا ایستیقلالیت دن مدافعه ائتمه ایمکانی وئریلمه مه دیینه گؤره فئدراتیو فیکیره تظاهر ائدیرلر. بو او دئمک دیر کی، باسقی شرایطینه باخمییاراق بوگون هم گونئی آزربایجاندا و هم ایرانین باشقا بؤلگه لرینده فئدراتیو بیر سیستیمدن، کامواویوندا (عمومی افکاردا) آچیقجاسینا مدافعه ائتمک ایمکانی واردیر. بو ایمکان عمومی افکار دا میللی و دئموکراتیک حاقلارین یایلماسینا چوخ گئنیش شرایط یارالدیر.

ایکی: ایران بیرلشمیش میللترلین عضو اولاراق، بین الخالق حقوق آچی سیندان او اؤلکه نین " بوتوولویو" قورونمالی سانیر.  بین الخالق حقوق بیزیم حرکاتیمیزا چوخ جیددی بیر رول اوینویان فنومن دیر. بین الخالق حقوق بیزیم فعالاریمیزی ایستراتئژی سئچمه لرینده (فئدرال/ایستقلال) اؤنملی بیر سینیر کیمی تانینمالیدیر. چون کو، بین الخالق حقوق بیزیم حرکاتیمیزین فعالیتلرینه بین الخالق اورقانلاردا زمین یارالدیر. عین حالدا او اورقانلارین قرارلاری هر زامان (مثبت و یا منفی) بیزیم خالقیمیزین طالعین ائتگیلییه جک بیر موقعده دورور. بونا گؤره بیز حرکاتیمیزا ایستراتئژی سئچمه سینده، نه بین الخالق حقوقو و نه بین الخالق اورقانلاری گؤرمه مزلیکدن گله بیلمه ریک.

تورک- آزربایجان میللی- دئمکراتیک حرکاتین، سیاسی ایراده سین، بیر سیاسی پروژه کیمی مئیدانا قویماق اوچون، داخیلی و یا بین الخالق حقوقا دایاناجاغ اساسلارا احتیاجی واردیر. بین الخالق حقوقا دایاناراق(هر میللت اؤز مقدراتینی تعیین ائتمک حاقینا مالیک دیر) میللی ایراده نی گؤسته رمک اوچون، سیاسی طلب لریمیز، بین الخالق حقوقو نظره آلاراق، بوگون ایرانین اؤلکه بؤتوولویونه دیققت یئتیرمه لیدیر. "فئدرال جمهوریت" او سیاسی دئولت چرچواسیدیر کی بیزیم خالقین میللی حاقلاری اؤلکه ایچینده تامین اولماسینا زمین یارالدیر. فئدرال بیر دئولت قورولوشوندا، بین الخالق حقوق یؤندن گونئی آزربایجان اراضی سینده، گونئی آزربایجان دئولتینین برپا اولماسی اویقون سانیلیر. فئدرالیزیم چرچواسیندا "ایران بؤتوولولویو" سؤز قونوسو دئیر. خالقیمیزین میللی حاقلاری و آزربایجان اراضی سینده دئولتیمیزین قورلولماسی سؤز قونوسدور.  دیققت ائدین کی بو شیوه دوشونوشده هم بین الخالق حقوق آچیسیندان، عین حالدا گونئی ده و عموم ایران دا کامواویون انگلیندن آشیب گئچمک اوچون شرایط یارانیر.

آمما ایستقلالیت شعاری بین الخالق حقوقونا قارشی دیر. بوگون هرکس بیلیرکی بین الخالق اورقانلار، یئنی سینیرلارین یارادیلماسی ایله موخالیف دیرلر و اساس دا بئله فیکیری اولان شخص لری و تشکیلات لاری گوروش اوچون قبول ائتمیرلر. بیزیم ایستیقلالچیلاریمیز، عمومیتله بین الخالق اورقانلارا یئتیشنده فئدرالیست اولماق مجبوریتنده قالیرلار! ایستیقلاچی دوستلارمیزین بو تورلو یاناشمالاری، اؤزلویونده ایستیقلالیت شعارینین وئریلمه سینین یالنیشلیغینا بیر ثبوتدور.

اوچ: فئدرالیزیم، سون ایلرین، باشقا اؤلکه لرده باش وئرن ایچ ساواشلارین آجی تجربه لرینه دایاناراق، خالق لارا ، او جمله دن تورک خالقینا داها اویقون و آز خرجلی (آز هزینه لی) بیر یول سایلیر.

"ایستیقلالیت" توپلومدا گنج و آز کسیمی ائتگی آلتینا آلابیلسه ده، آمما بوگونکو تورک توپلموندا و حتی غیرتورک توپلوموندادا گئنیش واسیطه ده، شیدته، رئآکسیالارا، چلیشگییه (ضدیته)، گرگینلییه، حتی حرکاتین ایزوله اولماسینا سبب اولابیلیر. دیققتله باخیرساق بو فاکتلارین ایزلرین توپلومداکی رئآکسیالاردا و حتی حرکات ایچینده اولان فعالار آراسیندا گؤره بیله ریک.

بویازیدا ایضاح ائتدییم کیمی، بوگون فئدرال و یا ایستیقلال شعارلاری، بو شعارلارین گرچکلشمه سی اوچون یوخ، (چون اونا شرایط یوخدور) بلکه یالنیز و یالنیز کامواویونو (عمومی افکاری) دئیشمک و اونا مثبت تاثیر قویماق اوچون دور. باشقا دئیشله، فئدرال و ایستیقلال سؤزلری بوگون یالنیز پروپاقاندا واسیطه سیدیرلر و بو طلب لرین دیله گلمه سینده بوگون یالنیز کامواویونا (عمومی افکارا) تاثیر قویماق ساحه سینده دوشونمه لییک، باشقا آلاندا یوخ.

سونوج اولاراق، بو یازی، فئدرال و ایستیقلال موباحیثه سینه بیر دؤنوش کیمی اولدو. منجه بو قونولارا توخونماق هم لازیم و هم گرک لی دیر. بو یازیدا سیاسی شعارین یئرلی اولوب- اولماماسینین منفعت لری و ضررلریندن دانیشدیق. بو قونولاردا دانیشماق هم فعالاریمیز اوچون و هم معاریفلشدیرمه پرورسئسینه سرعت وئرمک اوچون فایدالیدیر.

2015/07/19